gold and silver prices; आर्थिक जगात सोने हे नेहमीच सुरक्षिततेचे प्रतीक राहिले आहे. आंतरराष्ट्रीय बाजारात अस्थिरता निर्माण झाल्यावर गुंतवणूकदार सोन्याकडे वळतात. 2025 च्या सुरुवातीपासून सोन्याच्या दरात लक्षणीय वाढ झाली आहे. या लेखात आपण सोन्याच्या वाढत्या दरांचे कारण, त्याचा बाजारावरील परिणाम आणि भविष्यातील संभाव्य प्रवाह यांचा आढावा घेणार आहोत.
नववर्षातील सोन्याच्या दरातील वाढ
2025 च्या सुरुवातीपासून सोन्याच्या दरात मोठी वाढ झाली आहे. 1 जानेवारी 2025 पासून 17 मार्च 2025 पर्यंत, म्हणजेच अवघ्या अडीच महिन्यांत, सोन्याच्या दरात 11,360 रुपयांची वाढ झाली आहे. नववर्षाच्या पहिल्या दिवशी 10 ग्रॅम सोन्याचा दर 79,390 रुपये इतका होता. 17 मार्च रोजी हाच दर 90,750 रुपयांवर पोहोचला. हे 14.31 टक्के वाढ दर्शवते. सोन्याच्या दरात सलग चार दिवस वाढ झाल्याचे अखिल भारतीय सर्राफा संघाने दिलेल्या माहितीतून समोर आले आहे.
चांदीच्या दरातही लक्षणीय वाढ झाली आहे. चांदीचे दर वाढून 1 लाख 2 हजार 500 रुपयांवर पोहोचले आहेत. गेल्या काही दिवसांत चांदीच्या दरातही 1,300 रुपयांची वाढ झाली आहे. हे दर्शवते की केवळ सोनेच नव्हे तर मौल्यवान धातूंमधील गुंतवणुकीकडे गुंतवणूकदारांचा कल वाढला आहे.
सोन्याच्या दरवाढीमागील कारणे
1. जागतिक बाजारातील अस्थिरता
सध्याच्या काळात जागतिक बाजारात मोठ्या प्रमाणात अस्थिरता पाहायला मिळत आहे. अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी दुसऱ्यांदा कार्यभार स्वीकारल्यानंतर जागतिक बाजारात अनिश्चितता वाढली आहे. जगभरातील शेअर बाजारांमध्ये घसरण पाहायला मिळाली आहे. या अस्थिरतेमुळे गुंतवणूकदारांमध्ये सुरक्षित पर्याय म्हणून सोन्याकडे पाहण्याचा ट्रेंड वाढला आहे.
2. केंद्रीय बँकांची सोने खरेदी
जगभरातील अनेक केंद्रीय बँका अमेरिकन बाँडऐवजी सोन्याची खरेदी करत आहेत. या कारणामुळे सोन्याची मागणी वाढली आहे. केंद्रीय बँकांकडून करण्यात येत असलेली सोन्याची खरेदी हे सोन्याच्या दरवाढीमागील महत्त्वाचे कारण आहे.
3. डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची कमजोरी
भारतीय रुपया डॉलरच्या तुलनेत कमजोर होत आहे. रुपयाच्या मूल्यात होणारी घट सोन्याची आयात महाग करते, ज्यामुळे स्थानिक बाजारात सोन्याचे दर वाढतात. भारतात सोन्याची मोठ्या प्रमाणात आयात केली जाते, त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारातील चढउतार आणि चलन विनिमय दरातील बदल सोन्याच्या स्थानिक किंमतीवर परिणाम करतात.
4. महागाई
वाढती महागाई हे देखील सोन्याच्या दरवाढीमागील एक कारण आहे. महागाईच्या काळात सोने हे सुरक्षित गुंतवणुकीचे साधन मानले जाते. महागाई वाढल्यावर पैशाचे मूल्य कमी होते, परंतु सोन्याचे मूल्य टिकून राहते किंवा वाढते, म्हणून गुंतवणूकदार आपली संपत्ती सुरक्षित ठेवण्यासाठी सोन्यात गुंतवणूक करण्याकडे कल दाखवतात.
आंतरराष्ट्रीय बाजारातील सोन्याचे दर
आंतरराष्ट्रीय बाजारात सोन्याचे दर 2,998.90 डॉलर प्रति औंस झाले आहेत. कॉमेक्स सोन्याचे दर 3,007 डॉलर प्रति औंसच्या पुढे गेले आहेत. हे ऐतिहासिक उच्चांक असून, आंतरराष्ट्रीय बाजारातही सोन्याची मागणी वाढल्याचे दर्शवते.
सोन्यातील गुंतवणुकीचे फायदे
1. स्थिर रिटर्न
गेल्या तीन वर्षांत सोन्याने 17 टक्के रिटर्न दिले आहे, तर सेन्सेक्सने त्याच कालावधीत 11 टक्के रिटर्न दिले आहे. हे दर्शवते की तुलनात्मकदृष्ट्या सोन्याने शेअर बाजारापेक्षा चांगली कामगिरी केली आहे.
2. सुरक्षित आश्रयस्थान
बाजारात अस्थिरता असताना, सोने हे नेहमीच सुरक्षित आश्रयस्थान मानले जाते. आर्थिक संकटाच्या काळात, बाजारातील घसरणीच्या प्रभावापासून गुंतवणुकीचे रक्षण करण्यासाठी सोने हे महत्त्वाचे साधन आहे.
3. विविधतेचे साधन
गुंतवणूक पोर्टफोलिओमध्ये विविधता आणण्यासाठी सोने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. शेअर्स, बाँड्स आणि इतर गुंतवणुकींसह सोन्याची गुंतवणूक असल्यास, संपूर्ण पोर्टफोलिओचे जोखीम व्यवस्थापन चांगल्या प्रकारे होते.
सोन्यातील गुंतवणुकीचे तोटे
1. कमी तरलता
सोन्याची खरेदी-विक्री शेअर्सप्रमाणे सहज आणि त्वरित होत नाही. सोन्याची विक्री करण्यासाठी योग्य खरेदीदार शोधावा लागतो, जे काही वेळा वेळखाऊ असू शकते.
2. साठवणुकीची चिंता
भौतिक सोन्याच्या स्वरूपात गुंतवणूक केल्यास, त्याच्या सुरक्षिततेची चिंता असते. सोने लॉकर्समध्ये ठेवावे लागते, ज्यासाठी अतिरिक्त खर्च येतो.
3. अनिश्चित भविष्य
काही आर्थिक तज्ज्ञांच्या मते, सोन्याच्या दरातील तेजी फार काळ टिकणार नाही. बाजार स्थिर झाले आणि महागाई नियंत्रणात आल्यास, सोन्याच्या दरात घसरण होण्याची शक्यता आहे.
सोन्यातील गुंतवणुकीचे पर्याय
1. भौतिक सोने
गुंतवणूकदार सोन्याच्या नाण्यांच्या किंवा दागिन्यांच्या स्वरूपात भौतिक सोन्याची खरेदी करू शकतात. याचा फायदा म्हणजे सोने प्रत्यक्ष ताब्यात राहते, परंतु साठवणूक आणि सुरक्षेची चिंता असते.
2. सोने-संबंधित म्युच्युअल फंड्स
सोन्याशी संबंधित म्युच्युअल फंड्समध्ये गुंतवणूक करणे हा एक सोपा पर्याय आहे. हे फंड्स सोन्याची प्रत्यक्ष खरेदी करतात किंवा सोन्याच्या खाणींमध्ये गुंतवणूक करतात. या फंड्समध्ये गुंतवणुकीत वाढ होत आहे.
3. गोल्ड ईटीएफ (एक्सचेंज ट्रेडेड फंड्स)
गोल्ड ईटीएफमध्ये गुंतवणूक करणे हे भौतिक सोन्याच्या गुंतवणुकीपेक्षा अधिक सोयीस्कर आहे. हे शेअर्सप्रमाणे स्टॉक एक्सचेंजवर व्यापार करता येतात आणि भौतिक सोन्याच्या साठवणुकीची चिंता नसते.
भविष्यातील प्रवाह
जागतिक आर्थिक परिस्थिती, अमेरिकन फेडरल रिझर्व्हची व्याजदर धोरणे, आंतरराष्ट्रीय संघर्ष आणि महागाईच्या दरांवर सोन्याचे भविष्यातील दर अवलंबून राहतील. उच्च महागाई, कमी व्याज दर आणि जागतिक अस्थिरतेचे वातावरण सोन्याच्या दरांना पाठिंबा देत राहील.
तथापि, काही तज्ज्ञांच्या मते, बाजार स्थिर झाले आणि आर्थिक वाढीचे संकेत मिळाले तर सोन्याच्या दरात घसरण होऊ शकते. महागाई नियंत्रणात आल्यास आणि शेअर बाजारात सुधारणा झाल्यास, गुंतवणूकदार सोन्यापेक्षा इतर गुंतवणुकीकडे वळू शकतात.
सोन्यातील गुंतवणूक ही व्यक्तीच्या आर्थिक लक्ष्ये, जोखीम सहन करण्याची क्षमता आणि गुंतवणूक कालावधीवर अवलंबून असते. सोन्याचे वाढते दर आकर्षक वाटू शकतात, परंतु गुंतवणूक करण्यापूर्वी काळजीपूर्वक विचार करणे महत्त्वाचे आहे. सोन्यात गुंतवणूक करताना संपूर्ण पोर्टफोलिओचा विचार करावा आणि विविधतेवर भर द्यावा.
सध्याच्या अस्थिर बाजारात, सोने हे संपत्ती संरक्षणाचे एक महत्त्वाचे साधन म्हणून कार्य करत आहे. परंतु कोणतीही गुंतवणूक निर्णय घेण्यापूर्वी व्यक्तीने आपल्या आर्थिक सल्लागाराशी सल्लामसलत करणे उचित ठरेल. सोन्यातील गुंतवणूक आपल्या एकूण गुंतवणूक धोरणाचा एक भाग असावा, संपूर्ण धोरण नव्हे.
2025 मध्ये सोन्याच्या दरातील प्रवाह लक्षात घेता, गुंतवणूकदारांनी सावधगिरीने पावले उचलावीत आणि बाजारातील बदलांवर नजर ठेवावी, जेणेकरून त्यांच्या गुंतवणुकीचे महत्तम मूल्य मिळू शकेल.