Bank Holidays; आर्थिक व्यवहारांचा आधार असलेल्या बँकांमध्ये पुढील काही दिवस महत्त्वपूर्ण बदल होणार आहेत. देशभरातील बँका काही दिवस बंद राहणार असल्याने सर्वसामान्य नागरिकांना त्यांचे आर्थिक व्यवहार करण्यासाठी पर्यायी व्यवस्थांचा विचार करावा लागणार आहे. या लेखात आपण बँकांच्या आगामी सुट्ट्या, संपाची कारणे, त्याचे परिणाम आणि ग्राहकांनी कोणती खबरदारी घ्यावी याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
आगामी बँक सुट्ट्या आणि संप;
देशभरातील बँक कर्मचारी आपल्या विविध मागण्यांसाठी बँक युनियनच्या नेतृत्वाखाली पुढील आठवड्यात देशव्यापी संप करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या संपामुळे आणि नियमित साप्ताहिक सुट्ट्यांमुळे बँका सलग चार दिवस बंद राहणार आहेत. विशेष म्हणजे, 22 मार्च रोजी चौथा शनिवार असल्याने सर्व बँकांना नियमित सुट्टी असेल, तर 23 मार्च रोजी रविवारची साप्ताहिक सुट्टी असेल. त्यानंतर, सोमवार 24 मार्च आणि मंगळवार 25 मार्च 2024 या दोन दिवसांदरम्यान बँक कर्मचारी संपावर जाणार आहेत.
या चार दिवसांच्या कालावधीत, म्हणजेच 22 मार्च ते 25 मार्च 2024 पर्यंत, बँकांच्या शाखांमध्ये होणारे सर्व कामकाज बंद राहणार आहे. त्यामुळे ग्राहकांनी आपली महत्त्वाची बँकिंग कामे 21 मार्च पर्यंत पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
बँक कर्मचाऱ्यांच्या मागण्या: संपाची कारणे;
देशभरातील बँक कर्मचारी संघटना आणि युनियन्स यांनी सरकारकडे अनेक महत्त्वाच्या मागण्या प्रलंबित असल्याने हा संप पुकारला आहे. या मागण्यांमध्ये प्रामुख्याने खालील मुद्दे समाविष्ट आहेत:
- पाच दिवसांचा कार्य आठवडा: रिझर्व बँकेच्या निर्णयानुसार, बँक कर्मचाऱ्यांसाठी सरकारने पाच दिवसांचा कार्य आठवडा लागू करावा अशी मागणी आहे.
- सरकारी बँकांच्या खाजगीकरणाला विरोध: देशभरातील बँक युनियन्स सरकारी बँकांच्या खाजगीकरणाला विरोध करत आहेत. विशेषत: आयडीबीआय बँकेच्या खाजगीकरणाला जोरदार विरोध केला जात आहे.
- रिक्त पदांवर भरती: विविध राष्ट्रीय बँकांमध्ये असलेल्या अनेक रिक्त पदांवर कर्मचाऱ्यांची भरती करण्याची मागणी करण्यात आली आहे.
- सरकारी हिस्सा कायम ठेवणे: सरकारद्वारे बँकांमधील हिस्सा 51 टक्क्यांच्या खाली न घेण्याची मागणी केली जात आहे.
या संपाला देशभरातील एकूण नऊ बँक संघटनांनी पाठिंबा दिला आहे, ज्यामुळे हा संप व्यापक प्रमाणात होण्याची शक्यता आहे.
संपाचा सर्वसामान्य नागरिकांवर होणारा परिणाम;
बँक कर्मचाऱ्यांच्या संपामुळे बँकांच्या शाखांमध्ये होणारे कामकाज पूर्णपणे बंद राहणार असल्याने, सर्वसामान्य नागरिकांच्या आर्थिक व्यवहारांवर याचा परिणाम होणार आहे.
- शाखांमधील कामकाज बंद: बँकांच्या शाखांमध्ये होणारे सर्व प्रकारचे कामकाज, जसे की नवीन खाते उघडणे, लोन प्रक्रिया, डिमांड ड्राफ्ट, पे-ऑर्डर, चेक डिपॉझिट, रोख व्यवहार इत्यादी पूर्णपणे बंद राहतील.
- आर्थिक व्यवहारांमध्ये विलंब: महत्त्वाचे बँकिंग व्यवहार या कालावधीत न होऊ शकल्याने, काही व्यक्ती आणि व्यावसायिकांच्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये विलंब होऊ शकतो.
- मोठ्या रकमेच्या व्यवहारांना मर्यादा: अधिक रकमेच्या रोख व्यवहारांवर मर्यादा येऊ शकते, कारण एटीएममधून काढण्याच्या रकमेला मर्यादा असते.
त्यामुळे ज्या नागरिकांना बँकेशी संबंधित महत्त्वाची कामे असतील, त्यांनी 21 मार्च पर्यंत ती पूर्ण करावीत, अन्यथा त्यांना 26 मार्चपर्यंत वाट पाहावी लागेल.
संपादरम्यान सुरू राहणाऱ्या सुविधा;
मात्र बँक कर्मचाऱ्यांच्या संपामुळे सर्व बँकिंग सुविधा बंद राहणार नाहीत. ग्राहकांच्या सोयीसाठी काही डिजिटल आणि ऑनलाइन सुविधा सुरू राहणार आहेत:
- युपीआय पेमेंट (UPI Payment): मोबाइल फोनवरील युपीआय अॅप्सद्वारे होणारे व्यवहार सुरू राहतील.
- इंटरनेट बँकिंग (Internet Banking): बँकांच्या वेबसाइट्स आणि ऑनलाइन पोर्टलद्वारे केले जाणारे व्यवहार सुरू राहतील.
- एटीएम सेवा (ATM Service): पैसे काढण्यासाठी आणि इतर व्यवहारांसाठी एटीएम सेवा उपलब्ध राहील.
- मोबाइल बँकिंग (Mobile Banking): बँकांच्या मोबाइल अॅप्सद्वारे केले जाणारे व्यवहार सुरू राहतील.
या डिजिटल सुविधा सुरू असल्या तरी, शाखांमध्ये जाऊन करावी लागणारी कामे, जसे की नवीन कार्ड मिळवणे, पासबुक अपडेट करणे, लोन संबंधित कागदपत्रे जमा करणे इत्यादी कामे करता येणार नाहीत.
ग्राहकांसाठी खबरदारीचे उपाय;
बँकांच्या संपादरम्यान आर्थिक अडचणी टाळण्यासाठी ग्राहकांनी खालील उपाय करावेत:
- अत्यावश्यक बँकिंग कामे आधीच पूर्ण करा: ज्या ग्राहकांना चेक डिपॉझिट करणे, नवीन चेकबुक घेणे, कार्ड रिन्यू करणे अशी महत्त्वाची कामे असतील, त्यांनी ती 21 मार्च पर्यंत पूर्ण करावीत.
- डिजिटल बँकिंग सुविधांचा वापर करा: संपाच्या कालावधीत डिजिटल बँकिंग सुविधा, जसे की मोबाइल बँकिंग, इंटरनेट बँकिंग, युपीआय इत्यादींचा वापर करा.
- पुरेशी रोख रक्कम ठेवा: सलग चार दिवस बँका बंद असल्याने, दैनंदिन खर्चासाठी पुरेशी रोख रक्कम आधीच काढून ठेवा.
- ईएमआय आणि पेमेंट आधीच करा: या कालावधीत ईएमआय किंवा इतर नियमित देयके असल्यास, ती आधीच भरावीत किंवा ऑटो-डेबिट सुविधा सक्रिय करावी.
- चेक क्लिअरन्समध्ये विलंब लक्षात ठेवा: चेक क्लिअरन्स प्रक्रियेमध्ये विलंब होऊ शकतो, त्यामुळे महत्त्वाचे चेक आधीच जमा करावेत.
बँक युनियन्सचे ग्राहकांना आवाहन;
बँक कर्मचाऱ्यांच्या संघटनांनी या संपामुळे होणाऱ्या असुविधेबद्दल ग्राहकांकडे क्षमायाचना केली आहे. त्यांनी ग्राहकांना समजावले आहे की, कर्मचाऱ्यांच्या हितासाठी आणि बँकिंग प्रणालीच्या दीर्घकालीन फायद्यासाठी हा संप आवश्यक आहे. बँक युनियन्सने ग्राहकांना त्यांच्या न्याय्य मागण्यांना पाठिंबा देण्याचे आवाहन केले आहे, जेणेकरून भविष्यात अधिक चांगल्या बँकिंग सुविधा देता येतील.
बँक कर्मचाऱ्यांच्या संपामुळे 22 मार्च ते 25 मार्च 2024 या कालावधीत देशभरातील बँका सलग चार दिवस बंद राहणार आहेत. या संपाची कारणे ही कर्मचाऱ्यांच्या न्याय्य मागण्यांशी संबंधित आहेत. जरी शाखांमध्ये होणारे कामकाज बंद राहणार असले, तरी डिजिटल आणि ऑनलाइन बँकिंग सुविधा सुरू राहतील. सर्वसामान्य नागरिकांनी या परिस्थितीत योग्य नियोजन करून आर्थिक व्यवहार सुरळीत ठेवण्यासाठी वरील उपायांचा अवलंब करावा.
संपाचा कालावधी संपल्यानंतर, म्हणजेच 26 मार्च 2024 पासून, बँकांचे नियमित कामकाज पुन्हा सुरू होईल. तोपर्यंत, सर्व बँक ग्राहकांनी धैर्य ठेवून, डिजिटल बँकिंग सुविधांचा जास्तीत जास्त वापर करावा, जेणेकरून त्यांच्या आर्थिक व्यवहारांवर अतिशय कमी परिणाम होईल.
