Weather update; मार्च महिन्याच्या सुरुवातीलाच महाराष्ट्रात उन्हाचा कडाका वाढू लागला आहे. राज्यातील विविध भागांमध्ये तापमानाचा पारा दिवसेंदिवस चढत असून, नागरिकांना असह्य उष्णतेचा सामना करावा लागत आहे. मुंबईसह संपूर्ण महाराष्ट्रात सूर्य अक्षरशः आग ओकत असून, उन्हाच्या तीव्र तडाख्यामुळे जनजीवन विस्कळीत झाले आहे. हवामान विभागाने दिलेल्या इशाऱ्यामुळे महाराष्ट्राची चिंता आणखीनच वाढली आहे. याविषयी सविस्तर जाणून घेऊया.
मुंबईतील तापमानाचा उच्चांक;
मुंबई शहरात तापमानाचा पारा ४० अंशांपर्यंत पोहोचला असून, शहरातील नागरिकांना उष्माघाताचा मोठा धोका निर्माण झाला आहे. उष्माघातामुळे होणाऱ्या आरोग्य समस्यांचा धोका लक्षात घेता, मुंबई महानगरपालिकेने नागरिकांसाठी विशेष मार्गदर्शक सूचना जारी केल्या आहेत. डॉक्टरांनी दिलेल्या सल्ल्यानुसार, नागरिकांनी अत्यावश्यक कामाशिवाय घराबाहेर पडू नये अशी विनंती करण्यात आली आहे. विशेषतः दुपारच्या वेळी, जेव्हा सूर्याचा तडाखा सर्वाधिक असतो, तेव्हा बाहेर जाणे टाळावे असे आवाहन करण्यात आले आहे.
मुंबईत सोमवारप्रमाणेच मंगळवारीही उष्ण आणि दमट वातावरण राहण्याचा अंदाज हवामान विभागाने व्यक्त केला आहे. दुपारची वेळ अधिक तापदायक ठरणार असून, या काळात विशेष काळजी घेण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे. पुरेसे पाणी पिणे, सूर्यप्रकाशापासून संरक्षण करणे आणि हलके, सैल कपडे घालणे यासारख्या उपाययोजना नागरिकांनी अवलंबाव्यात असे सांगण्यात आले आहे.
राज्यातील इतर भागांची स्थिती;
मुंबईप्रमाणेच, महाराष्ट्राचे इतर भागही उष्णतेच्या झळांनी होरपळून निघाले आहेत. विदर्भ आणि पश्चिम महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये तापमानाचा पारा ३८ अंश सेल्सिअसच्या पलीकडे गेला आहे. राज्यात किमान आणि कमाल तापमानात सातत्याने वाढ होत असल्याचे निदर्शनास आले आहे. ठाणे, रत्नागिरी आणि रायगड या जिल्ह्यांनाही उष्णतेच्या लाटेचा इशारा देण्यात आला आहे.
कोकणातील काही भागांमध्ये हवामानाची विचित्र स्थिती अनुभवायला मिळत आहे. पश्चिम महाराष्ट्रातील घाटमाथ्याच्या क्षेत्रात सकाळच्या वेळी धुक्याची चादर पसरलेली असते, तर दुपारच्या वेळी मात्र सूर्य आग ओकताना दिसतो. या विचित्र हवामान स्थितीमुळे स्थानिक रहिवाशांना अनेक आरोग्य समस्यांना सामोरे जावे लागत आहे.
किनारपट्टीच्या भागात दमट हवेमुळे उष्णता अधिकच जाणवू लागली आहे. दमट हवेमुळे शरीराला घाम येण्याची प्रक्रिया मंदावते आणि त्यामुळे शरीराचे तापमान नियंत्रित ठेवणे कठीण होते. यामुळे उष्माघाताचा धोका वाढतो. किनारपट्टीच्या भागातील रहिवाशांनी पुरेसे पाणी पिणे आणि वातानुकूलित ठिकाणी राहण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे.
हवामान विभागाचे निरीक्षण आणि भविष्य;
हवामान विभागाच्या निरीक्षणानुसार, महाराष्ट्रावर निर्माण झालेल्या वातावरणीय दाबामुळे दिवसाच्या तापमानात वाढ होत आहे. मार्च महिन्यात हीच स्थिती कायम राहण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. पुढील काही दिवसांत तापमानात आणखी वाढ होण्याची शक्यता असल्याने, नागरिकांनी खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.
हवामान विभागाने जारी केलेल्या अंदाजानुसार, पुढील आठवड्यात मुंबई आणि आसपासच्या भागात तापमान ४० अंश सेल्सिअसच्या आसपास राहण्याची शक्यता आहे. राज्याच्या इतर भागांमध्येही तापमानात वाढ होण्याची शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे. विशेषतः विदर्भ आणि मराठवाड्यातील भागांमध्ये तापमान ४२ अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचू शकते.
हवामान बदलाचा परिणाम म्हणून अशा प्रकारच्या तीव्र उष्णतेच्या लाटा अधिक वारंवार येऊ लागल्या आहेत. ग्लोबल वॉर्मिंगमुळे ही परिस्थिती अधिकच बिकट होत चालली आहे. अशा परिस्थितीत नागरिकांनी स्वतःची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
पर्वतीय भागातील हवामान;
महाराष्ट्रात एकीकडे उष्णतेचा कहर सुरू असताना, देशातील पर्वतीय भागांमध्ये मात्र वेगळेच चित्र दिसत आहे. अतिउत्तरेकडील राज्यांमध्ये हिमवृष्टी आणि पावसाचा मारा सुरू आहे. केंद्रीय हवामानशास्त्र विभागाने दिलेल्या माहितीनुसार, पुढील काही दिवसांसाठी या भागात हवामानाची हीच स्थिती कायम राहणार आहे.
हिमाचल प्रदेशात पुढील २४ तासांसाठी पावसाचा यलो अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. किलाँग क्षेत्रात हलक्या बर्फवृष्टीचा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. बर्फवृष्टीमुळे वाहतूक व्यवस्था विस्कळीत होण्याची शक्यता असून, पर्यटकांना सतर्कतेचा इशारा देण्यात आला आहे.
उत्तराखंडमध्ये ढगाळ वातावरणासह डोंगराळ भागाला पाऊसधारांचा मारा सोसावा लागण्याची शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे. अचानक येणाऱ्या पावसामुळे भूस्खलन होण्याचा धोका असल्याने, प्रशासनाने नागरिकांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे.
नागरिकांसाठी महत्त्वाच्या सूचना;
उष्णतेच्या लाटेपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी खालील सूचनांचे पालन करावे:
१. दुपारच्या वेळी (११ ते ४) बाहेर जाणे टाळावे. २. बाहेर जाताना छत्री, टोपी, सनग्लासेस वापरावेत. ३. सतत पाणी प्यावे, निर्जलीकरण टाळावे. ४. सूती आणि हलके कपडे घालावेत. ५. अल्कोहोल, कॅफीन आणि गोड पेयांचे सेवन कमी करावे. ६. जंक फूड आणि तेलकट अन्नपदार्थ टाळावेत. ७. घरातील वातावरण थंड ठेवण्यासाठी खिडक्या-दारांना पडदे लावावेत. ८. शक्य असल्यास वातानुकूलित ठिकाणी राहावे. ९. उष्माघाताची लक्षणे (डोकेदुखी, चक्कर येणे, अस्वस्थता) दिसल्यास त्वरित वैद्यकीय मदत घ्यावी. १०. वृद्ध, लहान मुले आणि आजारी व्यक्तींची विशेष काळजी घ्यावी.
अधिकाऱ्यांचे प्रयत्न;
वाढत्या तापमानाच्या पार्श्वभूमीवर, राज्य आणि स्थानिक प्रशासन नागरिकांच्या सुरक्षिततेसाठी विविध उपाययोजना करत आहे. मुंबई महानगरपालिकेने शहरातील विविध ठिकाणी पाणी पिण्याच्या व्यवस्था केल्या आहेत. तसेच, उष्माघातग्रस्त रुग्णांवर त्वरित उपचार करण्यासाठी रुग्णालयांना सज्ज ठेवण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.
राज्य आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरणाने उष्णतेच्या लाटेशी संबंधित आपत्कालीन परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी विविध यंत्रणांना सतर्क राहण्याचे आदेश दिले आहेत. जिल्हा प्रशासनाकडून गरजू लोकांना मदत पुरवण्यासाठी विशेष कक्ष स्थापन करण्यात आले आहेत.
महाराष्ट्रात सध्या अनुभवास येत असलेली उष्णतेची लाट चिंताजनक आहे. हवामान विभागाच्या इशाऱ्यानुसार, पुढील काही दिवसांतही हीच परिस्थिती कायम राहण्याची शक्यता आहे. अशा परिस्थितीत, नागरिकांनी स्वतःची आणि आपल्या कुटुंबियांची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. सरकारी यंत्रणांनी जारी केलेल्या सूचनांचे पालन करून, उष्णतेमुळे होणाऱ्या आरोग्य समस्या टाळता येतील.
