Ladki Bhahin Yojana nandurbar; होळी सणाच्या पार्श्वभूमीवर नंदुरबारमध्ये लाडकी बहीण योजनेचे पैसे काढण्यासाठी महिलांनी पोस्ट ऑफिसजवळ मोठी गर्दी केली आहे. सकाळपासूनच पोस्ट ऑफिससमोर महिलांच्या लांबलचक रांगा पाहायला मिळत आहेत. होळी सणासाठी खरेदी करण्याच्या उद्देशाने आलेले पैसे काढण्यासाठी शहरभरातील महिला एकत्र आल्या आहेत.
होळी सणानिमित्त विशेष आनंदाचे वातावरण;
महाराष्ट्र सरकारच्या ‘लाडकी बहीण योजनेंतर्गत लाभार्थी महिलांच्या बँक खात्यात १५०० रुपयांचा हप्ता जमा झाला आहे. होळीच्या सणानिमित्त हे पैसे मिळाल्याने महिलांमध्ये विशेष आनंदाचे वातावरण पसरले आहे. सणासुदीच्या काळात आर्थिक मदत मिळाल्याने महिलांचा उत्साह द्विगुणित झाला असून, त्यांना सणाची खरेदी करण्यासाठी या रकमेचा चांगला उपयोग होणार आहे.
रमा पाटील या लाभार्थी महिला सांगतात, “होळीच्या आधी हा हप्ता मिळणे आमच्यासाठी खूप महत्त्वाचे होते. यामुळे सणासाठी काही खरेदी करणे शक्य झाले. मुलांसाठी कपडे, घरातील काही आवश्यक गोष्टी आणि होळीसाठी लागणाऱ्या पदार्थांची खरेदी आम्ही आता करू शकणार आहोत.”
पोस्ट ऑफिसमध्ये तुफान गर्दी;
सकाळपासूनच नंदुरबारमधील विविध पोस्ट ऑफिसेसमध्ये महिलांची मोठी गर्दी जमली होती. चिलखल भागातील पोस्ट ऑफिसमध्ये तर सकाळी सातपासूनच महिलांनी रांगा लावण्यास सुरुवात केली होती. पोस्ट ऑफिसच्या कर्मचाऱ्यांनी देखील अतिरिक्त वेळ काम करून महिलांना सेवा देण्याचा प्रयत्न केला.
“आज सकाळपासून आम्ही पाच अतिरिक्त खिडक्या सुरू केल्या आहेत, जेणेकरून महिलांना जास्त वेळ थांबावे लागणार नाही. तरीही गर्दी इतकी प्रचंड आहे की संपूर्ण दिवसभर कामकाज सुरू राहील,” असे पोस्ट ऑफिसच्या मुख्य अधिकारी सुनीता जाधव यांनी सांगितले.
गर्दी व्यवस्थित राहावी यासाठी स्थानिक पोलीस प्रशासनाने देखील मदत केली. “महिलांच्या सुरक्षिततेसाठी आणि गर्दीचे व्यवस्थापन करण्यासाठी आम्ही अतिरिक्त कर्मचारी तैनात केले आहेत,” असे स्थानिक पोलीस निरीक्षक राहुल पवार यांनी सांगितले.
लाडकी बहीण योजना: माहिती आणि लाभ;
महाराष्ट्र सरकारने विधानसभा निवडणुकीच्या आधी ‘लाडकी बहीण योजना’ सुरू केली होती. या योजनेच्या माध्यमातून पात्र लाभार्थी महिलांना दर महिन्याला १५०० रुपयांची आर्थिक मदत मिळते. या योजनेमुळे महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबनाला प्रोत्साहन मिळत असून, त्यांच्या दैनंदिन गरजा भागवण्यास मदत होत आहे.
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी महिलेचे वय १८ ते ५९ वर्षे दरम्यान असणे आवश्यक आहे. तसेच, वार्षिक कौटुंबिक उत्पन्न २.५० लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी महिलांना आवश्यक कागदपत्रे जमा करून अर्ज करावा लागतो, ज्यामध्ये आधार कार्ड, रेशन कार्ड, उत्पन्नाचा दाखला इत्यादींचा समावेश आहे.
सुशीला बेन या लाभार्थी महिला सांगतात, “या योजनेमुळे माझ्यासारख्या अनेक महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळत आहे. मी या पैशातून माझ्या मुलीच्या शिक्षणासाठी बचत करत आहे, तसेच घरखर्चात देखील हातभार लावू शकते.”
२१०० रुपयांच्या आश्वासनाबद्दल प्रश्न;
विधानसभा निवडणुकीदरम्यान महायुती सरकारने लाडकी बहीण योजनेंतर्गत २१०० रुपये देण्याचे आश्वासन दिले होते. मात्र, अद्याप या आश्वासनाची पूर्तता झालेली नाही. याबाबत अनेक लाभार्थी महिलांमध्ये प्रश्न उपस्थित होत आहेत.
“निवडणुकीच्या वेळी आमच्याशी २१०० रुपये देण्याचे आश्वासन देण्यात आले होते, परंतु आम्हाला अजूनही १५०० रुपयेच मिळत आहेत. उरलेले ६०० रुपये कधी मिळणार याबद्दल कोणतीही स्पष्टता नाही,” असे एका लाभार्थी महिलेने नाव न छापण्याच्या अटीवर सांगितले.
स्थानिक राजकीय नेत्यांच्या मते, सरकार लवकरच या योजनेंतर्गत रक्कम वाढवण्याबाबत निर्णय घेऊ शकते. “बजेटनंतर याबाबत निर्णय होण्याची शक्यता आहे. आम्ही निश्चितपणे या मागणीसाठी पाठपुरावा करत आहोत,” असे स्थानिक आमदार दिनेश पाटील यांनी सांगितले.
योजनेचा समाजावरील सकारात्मक परिणाम;
लाडकी बहीण योजनेमुळे ग्रामीण भागातील अनेक महिलांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडून आले आहेत. या योजनेमुळे त्यांना नियमित उत्पन्नाचा स्त्रोत मिळाला आहे, ज्यामुळे त्या आर्थिकदृष्ट्या अधिक स्वावलंबी बनल्या आहेत.
समाजशास्त्रज्ञ डॉ. मंजूषा देशमुख यांच्या मते, “अशा प्रकारच्या योजना ग्रामीण महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. नियमित पैसे मिळाल्याने त्यांना स्वतःच्या आणि कुटुंबाच्या गरजांसाठी निर्णय घेण्याची क्षमता मिळते, जे समाजातील लिंगभेद कमी करण्यास मदत करते.”
बँकिंग क्षेत्रातील तज्ज्ञांच्या मते, अशा योजनांमुळे महिलांमध्ये आर्थिक साक्षरता देखील वाढत आहे. “आता अनेक महिला बँक खाते उघडत आहेत, बचत करण्यास शिकत आहेत आणि वित्तीय व्यवहारांबद्दल जागरूक होत आहेत,” असे स्टेट बँकेच्या स्थानिक शाखेच्या व्यवस्थापक वैशाली शिंदे यांनी सांगितले.
आव्हाने आणि सुधारणा;
मात्र, या योजनेच्या अंमलबजावणीमध्ये काही आव्हानेही आहेत. अनेक लाभार्थी महिलांना पैसे काढण्यासाठी दूरवरून प्रवास करावा लागतो, विशेषतः ग्रामीण भागातील महिलांना. तसेच, कागदपत्रांची पूर्तता करणे, बँक खाते सुरू ठेवणे यासारख्या प्रक्रियेत अनेकदा अडचणी येतात.
“आम्हाला पैसे काढण्यासाठी तीन किलोमीटर चालत यावे लागते. जवळच्या गावात पोस्ट ऑफिस किंवा बँक नाही. वयस्कर महिलांसाठी हे खूप कठीण आहे,” असे शांताबाई गायकवाड या ६५ वर्षीय लाभार्थी महिलेने सांगितले.
स्थानिक प्रशासनाने या समस्यांवरील उपाययोजनांवर काम सुरू केले आहे. मोबाईल बँकिंग व्यवस्था, ग्रामीण भागात अतिरिक्त बँकिंग मित्र नेमणे, डिजिटल साक्षरता कार्यक्रम यासारख्या उपायांवर भर दिला जात आहे.
भविष्यातील विस्तार आणि अपेक्षा;
राज्य सरकारच्या योजनेनुसार, लाडकी बहीण योजनेचा विस्तार करण्याचे नियोजन आहे. अधिकाधिक महिलांना या योजनेचा लाभ मिळावा यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत. तसेच, लाभार्थी महिलांसाठी कौशल्य विकास प्रशिक्षण, उद्योजकता विकास कार्यक्रम यांसारख्या पूरक योजना सुरू करण्याचे विचाराधीन आहे.
“आम्ही फक्त आर्थिक मदत देण्यापुरते मर्यादित राहू इच्छित नाही. महिलांना स्वयंरोजगारासाठी प्रोत्साहित करणे, त्यांच्या कौशल्याचा विकास करणे हे देखील आमच्या योजनेचे उद्दिष्ट आहे,” असे राज्य महिला आयोगाच्या सदस्या सविता गावित यांनी सांगितले.
