today gold prices; भारतीय संस्कृतीमध्ये सोन्याला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. ते केवळ अलंकाराचे माध्यम नाही, तर आर्थिक सुरक्षितता आणि समृद्धीचे प्रतीक आहे. लग्न, सणवार किंवा गुंतवणुकीच्या दृष्टीने सोन्याला पारंपरिक मूल्य आहे. अशा परिस्थितीत, सोन्याच्या किमतीतील चढ-उतार हा सामान्य नागरिकांपासून गुंतवणूकदारांपर्यंत सर्वांच्या जिव्हाळ्याचा विषय असतो. आज, १३ मार्च २०२५ रोजी, सोन्याच्या किमतीत लक्षणीय वाढ झाली असून, या वाढीमागील कारणे, परिणाम आणि भविष्यातील संभाव्य स्थिती याचा सविस्तर आढावा घेणे महत्त्वाचे आहे.
सोन्याच्या किमतीतील वाढ: आकडेवारी;
गुरुवार, १३ मार्च २०२५ रोजी २४ कॅरेट सोन्याच्या १० ग्रॅमची किंमत ५२९ रुपयांनी वाढून ८६,६७२ रुपयांवर पोहोचली आहे. इंडिया बुलियन अँड ज्वेलर्स असोसिएशन (IBJA) च्या आकडेवारीनुसार, बुधवारी म्हणजेच १२ मार्च २०२५ रोजी हा दर ८६,१४३ रुपये होता. या आकडेवारीवरून दिसून येते की, एका दिवसात सोन्याच्या किमतीत ०.६१% वाढ झाली आहे. विशेष म्हणजे, १९ फेब्रुवारी २०२५ रोजी सोन्याने ८६,७३३ रुपयांचा उच्चांक गाठला होता, जो आजच्या किमतीपेक्षा केवळ ६१ रुपयांनी जास्त आहे. याचा अर्थ, सोन्याची किंमत पुन्हा एकदा ऐतिहासिक उच्चांकाच्या जवळ पोहोचली आहे.
२०२५ च्या सुरुवातीपासून म्हणजेच १ जानेवारीपासून आतापर्यंत, सोन्याचा दर तब्बल १०,५१० रुपयांनी वाढला आहे. हे २०२५ च्या सुरुवातीच्या किमतीच्या तुलनेत सुमारे १३.७८% वाढ दर्शविते. याआधी, २०२४ मध्ये सोन्याच्या किमतीत १२,८१० रुपयांची वाढ झाली होती. या दोन वर्षांतील सततच्या वाढीमुळे गुंतवणूकदारांमध्ये चिंता आणि उत्सुकता निर्माण झाली आहे.
चांदीच्या दरातील बदल;
सोन्याच्या तुलनेत, चांदीच्या दरात मात्र किंचित घसरण झाली आहे. १३ मार्च २०२५ रोजी, एक किलो चांदी १५० रुपयांनी स्वस्त झाली असून ९७,९५० रुपये प्रति किलोवर आली आहे. १२ मार्च रोजी ही किंमत ९८,१०० रुपये होती. याचा अर्थ, एका दिवसात चांदीच्या किमतीत ०.१५% घट झाली आहे. मात्र, २३ ऑक्टोबर २०२४ रोजी चांदीने प्रति किलो ९९,१५१ रुपयांचा उच्चांक गाठला होता, जो आजच्या किमतीपेक्षा १,२०१ रुपयांनी जास्त आहे.
२०२५ च्या सुरुवातीपासून चांदीच्या दरात ११,९३३ रुपयांची वाढ झाली आहे, जी सोन्याच्या वाढीच्या तुलनेत किंचित जास्त आहे. चांदीच्या किमतीत हे चढ-उतार मुख्यत्वे औद्योगिक वापरातील बदल आणि जागतिक आर्थिक परिस्थितीमुळे होत असतात.
देशभरातील सोन्याचे दर;
देशातील विविध महानगरांमध्येही सोन्याच्या किमतीत वाढ दिसून येते. दिल्लीत २२ कॅरेट सोन्याच्या १० ग्रॅमची किंमत ८१,३५० रुपये असून २४ कॅरेटसाठी ८८,७३० रुपये आहे. या तुलनेत, मुंबई, कोलकाता आणि चेन्नईमध्ये २२ कॅरेट सोन्याचा भाव ८१,२०० रुपये तर २४ कॅरेटसाठी ८८,५८० रुपये आहे, जे दिल्लीपेक्षा किंचित कमी आहे.
ही भौगोलिक भिन्नता मुख्यत्वे स्थानिक कर, वाहतूक खर्च आणि व्यापारी मार्जिनमुळे असू शकते. तरीही, सर्व प्रमुख शहरांमध्ये सोन्याच्या किमतीत लक्षणीय वाढ झाल्याचे दिसून येते. ही वाढती किंमत पाहता, देशभरात सोन्यात गुंतवणुकीचा कल वाढताना दिसत आहे.
सोन्याच्या वाढत्या किमतीमागील कारणे;
सोन्याच्या किमतीत झालेली ही वाढ अनेक कारणांमुळे झाली आहे:
१. जागतिक व्याजदरातील बदल;
केडिया अ‍ॅडव्हायझरीचे संचालक अजय केडिया यांच्या मते, अमेरिकेनंतर युनायटेड किंगडम (UK) ने देखील व्याजदरात कपात केल्याने सोन्याला आधार मिळत आहे. जेव्हा प्रमुख अर्थव्यवस्था व्याजदर कमी करतात, तेव्हा बाँड आणि फिक्स्ड डिपॉझिट्सवरील परतावा कमी होतो. अशा परिस्थितीत, गुंतवणूकदार सुरक्षित गुंतवणुकीसाठी सोन्याकडे वळतात, ज्यामुळे सोन्याच्या मागणीत आणि परिणामी किमतीत वाढ होते.
२. भू-राजकीय तणाव;
वाढत्या भू-राजकीय तणावामुळेही सोन्याच्या किमतीत वाढ होत आहे. आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील संघर्ष, व्यापार युद्ध आणि राजकीय अस्थिरता यामुळे गुंतवणूकदारांमध्ये अनिश्चितता वाढते. अशा काळात, सोने हे ‘सुरक्षित निवारा’ (safe haven) म्हणून पाहिले जाते, ज्यामुळे त्याची मागणी आणि किंमत वाढते.
३. गोल्ड ईटीएफमध्ये वाढती गुंतवणूक;
गोल्ड एक्सचेंज ट्रेडेड फंड्स (ETFs) मध्ये वाढती गुंतवणूक हे देखील सोन्याच्या किमतीत वाढ होण्याचे महत्त्वपूर्ण कारण आहे. अलीकडील काळात, विशेषतः कोविड-१९ महामारीनंतर, अनेक गुंतवणूकदारांनी आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलिओमध्ये सोन्याचे प्रमाण वाढवले आहे. ईटीएफद्वारे भौतिक सोने न घेता, सोन्यात गुंतवणूक करणे सोपे झाले आहे, ज्यामुळे सोन्याची एकूण मागणी वाढली आहे.
४. जागतिक महागाई;
जागतिक स्तरावरील वाढती महागाई हे देखील सोन्याच्या किमतीत वाढ होण्याचे प्रमुख कारण आहे. ऐतिहासिकदृष्ट्या, सोने हे महागाईविरुद्ध सुरक्षा कवच म्हणून काम करते. जेव्हा महागाई वाढते, तेव्हा चलनाचे मूल्य कमी होते, परंतु सोन्याचे मूल्य टिकून राहते किंवा वाढते. यामुळे महागाईच्या काळात गुंतवणूकदार सोन्याकडे आकर्षित होतात.
भविष्यातील संभाव्य स्थिती;
विशेषज्ञांच्या मते, २०२५ मध्ये सोन्याचा दर ९० हजार रुपयांपर्यंत जाऊ शकतो. सध्याचा दर (८६,६७२ रुपये) पाहता, हे लक्ष्य साध्य होण्यासाठी केवळ ३.८४% वाढीची आवश्यकता आहे. जागतिक आर्थिक स्थिती, भू-राजकीय तणाव आणि व्याजदरातील बदल यांचा विचार करता, पुढील काही महिन्यांत सोन्याच्या दरात आणखी वाढ होण्याची शक्यता आहे.
सोने खरेदी करताना घ्यावयाची काळजी;
वाढत्या किमतींच्या पार्श्वभूमीवर, सोन्याची खरेदी करताना काही महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे:
१. हॉलमार्कची खात्री;
सोन्याची खरेदी करताना नेहमी भारतीय मानक ब्युरो (BIS) द्वारे प्रमाणित हॉलमार्क असलेले सोनेच खरेदी करावे. हॉलमार्कमध्ये ६ अंकी हॉलमार्क युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर (HUID) असतो, जो सोन्याची शुद्धता दर्शवतो. हा कोड अल्फान्यूमेरिक स्वरूपात असतो, उदाहरणार्थ AZ4524. या कोडद्वारे सोन्याची शुद्धता तपासता येते.
२. योग्य समयाची निवड;
सोन्याच्या किमतीत सातत्याने बदल होत असल्याने, खरेदीसाठी योग्य वेळेची निवड करणे महत्त्वाचे आहे. सण-उत्सवांच्या काळात सोन्याच्या किमतीत वाढ होण्याची शक्यता जास्त असते. त्यामुळे, शक्यतो सणाआधी काही महिने अगोदर खरेदी करणे फायदेशीर ठरू शकते.
३. व्यावसायिक विश्वासार्हता;
सोन्याची खरेदी नेहमी प्रतिष्ठित व्यावसायिकांकडूनच करावी. अनेकदा कमी किमतीचे आमिष दाखवून अशुद्ध सोने विकले जाते. त्यामुळे, व्यावसायिकाची विश्वासार्हता तपासणे महत्त्वाचे आहे.
४. डिजिटल सोन्यातील गुंतवणूक;
भौतिक सोन्याऐवजी, सोन्या-आधारित म्युच्युअल फंड्स, गोल्ड ईटीएफ किंवा सॉव्हरेन गोल्ड बाँड्स यांसारख्या डिजिटल पर्यायांचा विचार करू शकता. यामुळे भौतिक सोन्याची सुरक्षा आणि साठवणुकीची चिंता राहत नाही.
सोन्याच्या किमतीतील वाढ ही गुंतवणूकदारांसाठी संधी आणि आव्हान दोन्ही आहे. एका बाजूला, सोन्यातील गुंतवणूकीवर चांगला परतावा मिळत आहे, तर दुसऱ्या बाजूला, वाढत्या किमतींमुळे नवीन खरेदी करणे अवघड होत आहे. मात्र, भारतीय संस्कृतीत सोन्याचे असलेले महत्त्व लक्षात घेता, किमतींच्या बाबतीत जागरूक राहून आणि विवेकपूर्ण निर्णय घेऊन, गुंतवणूकदार अजूनही सोन्यातून चांगला परतावा मिळवू शकतात.
सोन्याच्या वाढत्या किमतींचा समतोल विचार करता, गुंतवणूकदारांनी आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलिओमध्ये सोन्याबरोबरच इतर मालमत्ता वर्गांचाही समावेश करावा. सोन्यासह शेअर्स, बाँड्स, रिअल इस्टेट आणि म्युच्युअल फंड्स यांचे योग्य मिश्रण ठेवणे हे दीर्घकालीन आर्थिक स्थिरता आणि वाढीसाठी महत्त्वाचे आहे. अशा प्रकारे, वाढत्या सोन्याच्या किमतींच्या पार्श्वभूमीवर, सजग आणि सूचित निर्णय घेऊन, गुंतवणूकदार आपल्या संपत्तीचे संरक्षण आणि वृद्धी करू शकतात.
